10 jaar Kicg – in gesprek met Hanneke Schaap-Jonker

Het plan voor het Kicg ontstond volgens Hanneke in een pittige periode voor Eleos. “Er was een reorganisatie. Een van de uitdagingen op dat moment was om het unique sellingpoint van de organisatie scherp te krijgen. Wat onderscheidt ons van andere organisaties? Waarom is het belangrijk dat wij er zijn? En voortvloeiend daaruit: hoe kun je de christelijke identiteit van de organisatie versterken?” Het resulteerde in de wens om meer onderzoek te doen naar geloof in relatie tot psychische klachten en om die kennis ook te verbinden met de praktijk van de hulpverlening. De toenmalige bestuurders van Eleos en De Hoop hebben elkaar daarin gevonden en zijn het Kicg gestart.

Krachten bundelen
Kennis vergaren en kennis delen staat daarin centraal, met daarbij een onderzoekspoot en een onderwijskant. “Ik vind het heel mooi dat het in gezamenlijkheid is gegaan. Je kunt elkaar veel bieden en de krachten bundelen”, zegt Hanneke. Zelf was ze tien jaar geleden nog werkzaam bij een ander kenniscentrum toen ze gevraagd werd om het Kicg verder op te zetten en te leiden. “Ik vond dat super mooi. Omdat het verbinding heeft met de praktijk.”

Structurele aandacht
Wat zouden we missen als we het Kicg niet hadden? Heel veel, volgens Hanneke. “Wat het Kicg de instellingen biedt is structurele aandacht voor geloof en hulpverlening. Met vragen als: wat hebben we als professionals nodig? Hoe kunnen we met onze behandelmethodieken verder komen? Dat vraagt continu aandacht. Het is belangrijk om die kennis te blijven ontwikkelen en met elkaar te delen.”

Doelgroep
De christen-professional is de belangrijkste doelgroep van het Kicg. “We doen het met en voor de christen-professional. Wat heeft die nodig om zijn werk goed te doen? Dat kan kennis zijn, maar ook toerusting. En daarachter zit natuurlijk de cliënt. Ons onderzoek moet ten dienste zijn van de praktijk, van de behandeling en de begeleiding”, legt Hanneke uit.

De gezichten achter het Kicg
Maar wie is het Kicg nu eigenlijk? Hanneke begint te glimlachen. “Het Kicg heeft een hele leuk constructie. We werken met een aantal vaste mensen. Cis Vrijmoeth is senior onderzoeker, Joke van Nieuw Amerongen is arts-onderzoeker, Agnes Hagenbeek is managementassistente en ik ben dan de rector van het Kicg. Daaromheen zit een flexibele of dynamische schil met mensen die voor een poosje voor het Kicg aan het werk zijn. We begeleiden veel onderzoekers die binnen De Hoop en Eleos onderzoek doen naar geloof en psyche. Bijvoorbeeld mensen die in opleiding zijn tot klinisch psycholoog. Zij moeten vier jaar onderzoek doen als onderdeel van de opleiding. Het is heel leuk om met hen op te trekken, want zij werken ook als behandelaar in de praktijk. Dat geeft een leuke interactie tussen praktijk en onderzoek. Er zijn ook mensen die promoveren, of mensen die juist een supergoed idee hebben en een methodiek ontwikkelen om in te zetten in de behandeling. De laatste jaren hebben we bijvoorbeeld opleidingsmodules ontworpen. Met allerlei thema’s die van belang zijn voor de hulpverlener, die je nodig hebt in het alledaagse werk. Bij De Hoop heet het de leerlijn en bij Eleos opleidingsprogramma identiteit en herstel.” Ook hebben we een psycho-educatie module en een e-health module voor cliënten ontwikkeld, over wat psychische klachten met geloven kan doen. Een leuk detail: deze modules worden zelfs in de ggz-standaard ‘Zingeving in de psychische hulpverlening’ genoemd als voorbeeld.

Mijlpalen
Als het gaat om mijlpalen uit de afgelopen tien jaar, steken er twee dingen bovenuit voor Hanneke. “De boeken die we samen hebben geschreven. Dat is inmiddels al een heel rijtje: van leegte naar liefde, het handboek Pastoraat bij psychische problemen, het boek Psychische problemen in de familie, het boek Suïcide – als leven een loden last wordt. De boeken worden in de praktijk ook echt gebruikt. Cliënten lezen het en hebben er wat aan. Hulpverleners verwijzen ernaar. In kerken wordt het gedeeld. Het is echt een mooie manier van kennisdelen”, vertelt Hanneke enthousiast.

En de andere mijlpaal? “We hebben een heel aantal mooie studies kunnen doen waarin je het belang van geloof en zingeving in de behandeling duidelijk krijgt. We kunnen dat verband laten zien. Toen we startten met het onderzoek zag je nog weleens dat de hulpverlener aandacht aan zingeving gaf als die het zelf belangrijk vond. Nu merk je dat aandacht voor geloof en zingeving essentieel is. Je kunt er bijna niet meer onderuit. Therapieën waarin dat aan de orde komt zijn even goed of zelfs nog beter dan therapieën waarin dat niet gebeurt. Het draagt bij aan de behandelrelatie en de cliënttevredenheid wordt hoger. De aandacht voor geloof en zingeving is geen vrijblijvendheid meer, het is een onderdeel van goede zorg. Ook ggz-breed. Wij als christelijke ggz kunnen hier koploper in zijn, maar dan moeten we het wel blijven doen.”

Verder uitbouwen
En dat is ook Hannekes idee. “Ik zou de weg die we ingeslagen zijn heel graag verder willen uitbouwen. Ik wil dat het Kicg bekendstaat als specialist op het onderwerp geloof het zingeving in de behandeling. Maar ook dat we een begrip zijn in nascholing.” Daar is ook vraag naar, volgens Hanneke. ‘Hoe geef ik geloof op een goede manier plek in de behandeling?’ Die vraag hoort ze regelmatig terug van collega’s. “We doen daar al iets mee met de leerlijn, maar ik zou er ook graag een geaccrediteerde cursus voor willen ontwikkelen. Zodat je meer de tijd hebt om er bij stil te staan en het meer in de vingers krijgt om het toe te passen in de behandeling.”

Onderzoek bij jongeren
Zijn er ook dingen blijven liggen in de afgelopen tien jaar die aandacht verdienen? “Jaren geleden heb ik voor mezelf een plannetje opgeschreven om een onderzoek bij jongeren te doen over geloof en mentale gezondheid. Dat kunnen we binnen onze eigen jeugdafdelingen doen bij Eleos en De Hoop. Maar ik zou het ook breder kunnen trekken. Hoe beleven jongeren die niet in behandeling zijn hun mentale gezondheid? Hebben bijvoorbeeld alle jongeren twijfels, of juist vooral jongeren die in behandeling zijn? Er is nu een student die zich gemeld heeft die graag met deze vragen aan de slag wil. Dat is heel leuk.”

Relevantie
Voor wat betreft de relevantie van het Kicg, verwacht Hanneke dat het ook voor de komende tien jaar wel goed zit. “In onze maatschappij is er behoefte aan een tegengeluid. Vanuit het christelijk geloof heb je een ander verhaal te vertellen als het gaat om bijvoorbeeld thema’s als lijden en tegenslag. Want het leven is niet allemaal leuk en maakbaar. De gezonde kanten van het geloof is dan ook dat het niet om jou draait, maar dat God groter is dan de mens. Als dat je uitgangspunt is, kun je dat ook breder trekken: het leven draait niet om jou, het is niet het prinsessenleven. Soms is het leven ook taai en moet je volhouden. Dat zijn waardevolle aspecten die je kunt delen. Aspecten waar wij met het Kicg een mooie bijdrage in kunnen leveren als het gaat om onze kennis en kunde.”

 

Door: Evelien Fokkema, De Hoop.